Hệ thống phòng cháy chữa cháy đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ an toàn tính mạng con người và tài sản trước nguy cơ hỏa hoạn. Hệ thống PCCC hiện là tiêu chí bắt buộc trong quy chuẩn xây dựng, thẩm định công trình, và là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, đảm bảo hoạt động sản xuất – kinh doanh an toàn, bền vững.

Hệ thống phòng cháy chữa cháy bao gồm những gì?

Một hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) đúng chuẩn và hiệu quả không chỉ là vài đầu báo khói và bình chữa cháy treo tường. Nó là cả một tổ hợp thiết bị và giải pháp kỹ thuật được thiết kế khoa học để phát hiện, cảnh báo và dập tắt đám cháy ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản.

Hệ thống phòng cháy chữa cháy

Một hệ thống PCCC hiện đại thường bao gồm:

Một hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) là sự tích hợp giữa công nghệ tiên tiến và các thiết bị chuyên dụng, nhằm phát hiện sớm – cảnh báo kịp thời – xử lý nhanh – đảm bảo an toàn tối đa cho con người và tài sản. Dưới đây là các thành phần chi tiết nhất của một hệ thống PCCC hiện đại:

1. Hệ thống báo cháy tự động

Tủ trung tâm báo cháy thông minh:

• Là “bộ não” của hệ thống.

• Có khả năng giám sát toàn bộ thiết bị, phát hiện sự cố, kích hoạt chữa cháy tự động, lưu trữ dữ liệu, kết nối hệ thống SCADA hoặc BMS.

Thiết bị đầu vào:

• Đầu báo khói quang học (phát hiện hạt khói trong không khí)

• Đầu báo nhiệt cố định hoặc gia tăng

• Đầu báo khí gas, CO, LPG, CH₄…

• Đầu báo lửa (flame detector) – sử dụng tia UV/IR để phát hiện ngọn lửa

• Nút nhấn khẩn cấp (Manual Call Point)

Thiết bị đầu ra:

• Còi báo cháy (có thể kèm loa hướng dẫn thoát nạn)

• Đèn báo cháy (chớp sáng cảnh báo vị trí cháy)

• Loa phát thông báo sơ tán, có thể kết nối hệ thống PA

2. Hệ thống phòng cháy chữa cháy tự động 

 Chữa cháy bằng nước

• Sprinkler tự động: tự động phun nước khi nhiệt độ kích hoạt đạt ngưỡng.

• Hệ thống Vòi chữa cháy (Hydrant/Hose reel)

• Bơm chữa cháy chuyên dụng (bơm điện, bơm diesel, bơm dự phòng)

• Bể chứa nước, van khóa, van điều khiển áp lực, van báo động…

2. Chữa cháy bằng khí sạch 

• Khí FM-200, Novec 1230, Inergen

• Không ảnh hưởng đến thiết bị điện tử, không để lại cặn.

• Phù hợp cho phòng server, phòng điều khiển, kho tài liệu, trung tâm dữ liệu.

3. Thiết bị chữa cháy cầm tay

• Bình chữa cháy bột, khí CO₂, Foam, nước áp lực

• Tủ đựng bình chữa cháy, tủ chữa cháy vách tường

• Bộ dụng cụ sơ cứu cháy (chăn chống cháy, kìm, búa phá cửa…)

4. Hệ thống hút khói 

• Quạt hút khói hành lang, hầm, phòng kỹ thuật

• Quạt tăng áp cầu thang bộ – giữ cho lối thoát nạn không bị khói xâm nhập

• Van chống cháy lan, cửa chống cháy tự động đóng

• Hệ thống điều khiển hút khói theo kịch bản đám cháy

5. Thiết bị an toàn & hướng dẫn thoát hiểm

• Đèn exit chỉ dẫn lối thoát

• Đèn sự cố chiếu sáng khi mất điện

• Biển chỉ dẫn phát sáng, bản đồ thoát hiểm

• Hệ thống thông báo bằng giọng nói (EVAC) tích hợp kịch bản sơ tán

6. Hệ thống giám sát & điều khiển trung tâm

• Kết nối với hệ thống quản lý tòa nhà (BMS, SCADA, IoT)

• Theo dõi trạng thái thiết bị từ xa (qua mạng, qua ứng dụng di động)

• Ghi nhận sự cố, cảnh báo giả, lịch sử vận hành

• Tích hợp camera AI giám sát cháy nổ, nhận diện khói hoặc ngọn lửa

• Có thể kích hoạt chữa cháy tự động qua phần mềm

7. Các yếu tố phụ trợ & bảo vệ lan cháy

• Cửa chống cháy, vách ngăn chống cháy (60-120 phút)

• Ron, keo, sơn chống cháy lan cáp, ống kỹ thuật

• Hệ thống phân vùng cháy (Fire Compartment)

• Thiết bị cách ly điện tự động khi có cháy

8. Tài liệu, quy trình & thiết lập an toàn

• Sơ đồ bố trí thiết bị PCCC

• Quy trình vận hành – bảo trì hệ thống

• Kế hoạch ứng phó khẩn cấp

• Đào tạo PCCC định kỳ, diễn tập thoát nạn

Những lưu ý khi thi công & lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC)

Đây một công đoạn quan trọng nhằm đảm bảo an toàn về người và tài sản trong các công trình xây dựng. Quá trình này bao gồm việc lắp đặt hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy bằng nước (sprinkler, vách tường), hệ thống cấp nước và máy bơm chữa cháy, cũng như các thiết bị hỗ trợ như bình chữa cháy, đèn exit và hệ thống hút khói.

1. Toàn bộ công việc thi công phải tuân thủ chặt chẽ theo các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành

• TCVN 3890: Trang bị, bố trí phương tiện PCCC.

• TCVN 5738: Hệ thống báo cháy tự động.

• TCVN 2622: Phòng cháy chống cháy cho nhà và công trình.

• Hoặc các tiêu chuẩn quốc tế: NFPA (Hoa Kỳ), ISO, nếu được yêu cầu.

2. Đảm bảo an toàn thi công

• Thi công trên cao cần có dây an toàn, nón bảo hộ, giàn giáo đạt chuẩn.

• Sử dụng thiết bị điện đúng công suất, tránh quá tải.

• Khi hàn cắt, cần có biện pháp che chắn, bình chữa cháy gần khu vực làm việc.

3. Kiểm tra hệ thống nước chữa cháy

• Đảm bảo luôn có nguồn nước ổn định cho hệ thống (bể ngầm, bồn mái).

• Máy bơm chữa cháy phải có nguồn điện ổn định, hoặc máy phát điện dự phòng.

• Cần có bơm jockey để giữ áp lực ổn định khi không có sự cố.

4. Hệ thống điện – tín hiệu

• Trung tâm báo cháy cần có Ắc quy dự phòng, đủ duy trì hoạt động tối thiểu 24 giờ.

• Dây tín hiệu báo cháy phải đi riêng, không đi chung với dây điện lực.

• Không được nối tắt các thiết bị báo cháy – phải test thật bằng điều kiện thực tế.

5. Bố trí bình chữa cháy và thiết bị đầu cuối

• Bình chữa cháy phải gắn ở vị trí dễ nhìn, dễ lấy, có bảng chỉ dẫn rõ ràng.

• Hộp cuộn vòi, lăng phun phải để đúng chiều cao tiêu chuẩn (từ 1.2m đến 1.5m).

• Đèn exit và đèn sự cố phải luôn sáng khi mất điện.

6. Hồ sơ, nghiệm thu & đào tạo

• Hồ sơ hoàn công phải đầy đủ: bản vẽ hoàn công, biên bản test áp lực, test đầu báo,…

• Cơ quan PCCC có thể kiểm tra bất kỳ lúc nào – cần lưu trữ hồ sơ sẵn sàng.

• Hướng dẫn vận hành hệ thống cho chủ đầu tư, người quản lý tòa nhà là bắt buộc.

Sau khi hoàn tất, hệ thống cần được kiểm tra, thử nghiệm và nghiệm thu theo đúng quy trình để đảm bảo khả năng vận hành hiệu quả trong mọi tình huống khẩn cấp.

Khi thi công và lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC), có một số lưu ý cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn, đúng quy chuẩn và hiệu quả hoạt động của hệ thống.