Xe cứu thương là hình ảnh quen thuộc đối với những người thường xuyên tham gia giao thông. Có thể tất cả chỉ nghĩ chiếc xe này nhiệm vụ đơn giản chỉ là “chở bệnh nhân đến bệnh viện”.

Thế nhưng, đằng sau vẻ ngoài đó là cả một hệ thống phức tạp: Từ thiết kế kỹ thuật đặc thù, trang thiết bị y tế hiện đại, đến quy trình vận hành nghiêm ngặt và đội ngũ nhân lực được huấn luyện chuyên sâu.

Ngoài ra, chiếc xe cứu thương hay còn được gọi là “phòng cấp cứu di động” còn có những điều vô cùng đặc biệt mà ngay cả những người trong ngành y tế cũng chưa chắc biết hết về nó.

Xe cứu thương & những điều ít người biết

Xe cứu thương có rất nhiều loại hình & chức năng

Xe cứu thương không chỉ đơn thuần là phương tiện chở bệnh nhân mà thực tế còn được phân chia thành nhiều loại hình với chức năng chuyên biệt, phục vụ cho từng mục đích y tế cụ thể. Dẫu vậy, loại phổ biến nhất là xe vận chuyển bệnh nhân thông thường và hồi sức tích cực.

Loại A: Vận chuyển bệnh nhân không cần chăm sóc tích cực (giữa 2 cơ sở y tế).

Loại B: Có trang bị cấp cứu cơ bản, thường dùng cho sơ cứu, hỗ trợ ban đầu.

Loại C: Xe cấp cứu hồi sức chuyên sâu (ICU), có thể xử lý tình trạng nguy kịch trên đường đi.

Xe chuyên biệt: Xe cứu thương sơ sinh (NICU), xe vận chuyển máu, tạng hiến, xe thảm họa, xe dã chiến…

Đa số xe cứu thương đều được “hoán cải”

• Nhà sản xuất chỉ cung cấp xe nền (chassis) như Ford Transit, Toyota Hiace, Mercedes Sprinter, Hyundai Solati…

• Sau đó, các đơn vị chuyên môn thiết kế lại nội thất:

  • Chống ồn – chống rung

  • Cách nhiệt – điều hòa độc lập

  • Lắp hệ thống điện phụ, nguồn điện y tế

  • Lắp thêm trang thiết bị y tế băng ca trượt, tủ y tế, bình oxy…

Để biết một chiếc xe cứu thương chất lượng hay không phụ thuộc rất lớn vào đơn vị hoán cải. Do đó, người mua thường chọn những đơn vị uy tín là các hãng xe lớn để trao gửi niềm tin, hoặc đã có tiếng tăm kinh nghiệm trên thị trường với cá dòng xe này.

Tuy nhiên, với nhu cầu cao đối với các bệnh viện và các trung tâm y tế thì hiện nay các nhà sản xuất đã tự chủ động lắp ráp và lên cấu hình sẵn, tạo tiền đề cho những chiếc xe cứu thương nhập khẩu.

Trang thiết bị y tế trên xe cực kỳ nhiều

Trang bị y tế có thể gần bằng một phòng cấp cứu mini. Cụ thể, với xe hồi sức (ICU), trang thiết bị còn nhiều hơn, có thể tương đương phòng cấp cứu nhỏ, sẵn sàng xử lý các tình huống nguy kịch ngay từ khi còn trên đường.

• Máy theo dõi dấu hiệu sinh tồn đa chức năng: Giúp theo dõi liên tục nhịp tim, huyết áp, nồng độ oxy trong máu, nhịp thở, nhiệt độ cơ thể…

• Máy sốc tim tự động có màn hình: Dùng trong các ca ngừng tim, rung tim; có thể điều chỉnh mức năng lượng và hiển thị điện tim trực tiếp.

• Máy thở xách tay: Hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân suy hô hấp nặng, kiểm soát nhịp thở và lưu lượng khí.

• Bơm tiêm điện: Giúp tiêm thuốc chính xác theo liều và tốc độ định sẵn, sử dụng trong các trường hợp cần điều trị liên tục.

• Máy truyền dịch tự động: Điều chỉnh tốc độ truyền dịch ổn định, đảm bảo an toàn trong vận chuyển.

• Máy hút dịch di động: Hút đờm, máu, dịch tiết khỏi đường hô hấp bệnh nhân, dùng trong cấp cứu chấn thương, hôn mê…

• Bình oxy y tế cao áp kèm đồng hồ điều áp: Cung cấp oxy cho bệnh nhân nặng, có thể sử dụng lâu dài và điều chỉnh lưu lượng chính xác.

• Băng ca thủy lực hoặc có giảm chấn: Hỗ trợ nâng hạ dễ dàng, có khoá an toàn và cơ cấu giảm rung khi xe di chuyển.

….

a vector cartoon representing a funny ambulance driver, hurrying and driving

Đèn và còi ưu tiên phải cấp phép mới được dùng

Dù là phương tiện đặc biệt phục vụ y tế, xe cứu thương không được tự ý sử dụng còi hụ và đèn ưu tiên nếu không có giấy phép hợp pháp từ cơ quan có thẩm quyền. Theo quy định tại Luật Giao thông đường bộ Việt Nam, chỉ những phương tiện đã được cấp phép sử dụng thiết bị ưu tiên mới được phép:

• Bật đèn quay hoặc đèn nháy màu xanh – đỏ

• Phát tín hiệu còi hú ưu tiên

• Và quan trọng nhất: được quyền đi vào đường ngược chiều, vượt đèn đỏ, không bị xử phạt khi làm nhiệm vụ cấp cứu khẩn cấp.

Giấy phép sử dụng thiết bị ưu tiên (gọi là Giấy phép sử dụng còi, đèn ưu tiên) được Cục Cảnh sát giao thông – Bộ Công an cấp theo từng biển số xe cụ thể. Mỗi giấy phép chỉ có hiệu lực cho một xe trong một thời gian nhất định, thường từ 1 đến 3 năm.

? Điều kiện để được cấp phép:

• Xe phải thuộc đơn vị y tế hợp pháp (bệnh viện, trung tâm y tế, cấp cứu 115…)
• Có văn bản đề nghị, ghi rõ nhu cầu và nhiệm vụ sử dụng
• Xe đã được lắp đặt đúng chuẩn còi, đèn ưu tiên đúng loại và đúng vị trí

? Không có giấy phép mà vẫn bật còi/đèn?

Là vi phạm luật, có thể bị xử phạt hành chính đến 5 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe. Trong nhiều trường hợp, nếu xe gây tai nạn khi chưa được phép sử dụng thiết bị ưu tiên, tài xế và đơn vị sở hữu có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự hoặc hình sự.

Quyền ưu tiên vượt đèn đỏ hay đi ngược chiều

• Quyền ưu tiên chỉ áp dụng khi đang làm nhiệm vụ cấp cứu, đã bật tín hiệu theo quy định (đèn & còi).

• Nếu không có bệnh nhân cấp cứu bên trong, xe vẫn phải tuân thủ luật giao thông như xe thường.

• Tài xế xe cứu thương nếu gây tai nạn vẫn có thể bị xử lý hình sự.

• Nếu không bật còi/đèn ưu tiên hoặc không có giấy phép, xe cứu thương không được phép vi phạm luật giao thông, nếu có sẽ bị xử lý như xe dân sự.

Chi phí vận hành xe cứu thương rất cao

Không giống các phương tiện vận tải thông thường, xe cứu thương là một tổ hợp vừa cơ khí – vừa y tế đặc thù, và vì vậy chi phí vận hành rất cao.

• Bảo dưỡng định kỳ máy móc, thiết bị y tế, hệ thống điện (phức tạp hơn xe thường).

• Sử dụng nhiều thiết bị y tế và có nhân viên y tế đi kèm

• Xăng dầu tiêu hao nhiều hơn, do thường chạy nhanh – dừng gấp.

• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự đặc biệt cho xe chuyên chở người bệnh.

• Lương tài xế và nhân viên y tế đi kèm (nếu có).

? Xe cứu thương tư nhân có thể tính phí 15.000–25.000đ/km hoặc từ 500.000–2.000.000đ/chuyến tùy xa gần, ca đêm, ca cấp cứu…

Lái xe cứu thương cần kỹ năng đặc biệt

Không giống lái xe thông thường, tài xế xe cứu thương không chỉ giỏi điều khiển phương tiện mà còn phải phối hợp nhịp nhàng với nhân viên y tế trong những tình huống sinh tử.

Họ thường xuyên làm việc trong môi trường căng thẳng, di chuyển tốc độ cao, vượt chướng ngại, thậm chí đi ngược chiều hoặc vượt đèn đỏ – tất cả đều đòi hỏi sự bình tĩnh, chính xác và kỹ năng xử lý tình huống linh hoạt.

• Kỹ năng lái xe an toàn tốc độ cao trong đô thị và đường trường

• Kỹ năng xử lý tình huống khẩn cấp

• Nắm rõ luật giao thông liên quan đến xe ưu tiên

• Sử dụng đúng còi và đèn ưu tiên

• Hiểu biết cơ bản về cấp cứu và y tế

• Giao tiếp và phối hợp tốt với bác sĩ, điều dưỡng trên xe

• Tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp cao

• Sức khỏe tốt, chịu áp lực cao, có thể làm việc liên tục ban đêm hoặc dài ngày