Phòng ngừa cháy nổ và ứng phó khi xảy ra cháy là vô cùng quan trọng để bảo vệ tính mạng, tài sản và môi trường sống.

Bởi lẽ, cháy nổ là một trong những hiểm họa nghiêm trọng, có thể xảy ra không thể lường trước, gây thiệt hại lớn về người và tài sản nếu không được kiểm soát kịp thời.

Việc trang bị kỹ năng, phương tiện và ý thức phòng cháy chữa cháy không chỉ là trách nhiệm mà còn là hành động thiết thực để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi những hậu quả khôn lường do cháy nổ gây ra.

Phòng ngừa cháy nổ mọi lúc để ngăn ngừa thiệt hại

KIẾN THỨC VỀ PHÒNG NGỪA CHÁY NỔ

NGUYÊN NHÂN CHÍNH DẪN ĐẾN CHÁY NỔ

1. Sự cố hệ thống điện

• Chập điện do quá tải hoặc rò rỉ: Xảy ra khi sử dụng quá nhiều thiết bị cùng lúc trên một đường dây, hoặc dây dẫn bị hư hỏng, mục nát, mất lớp cách điện.

• Thiết bị điện kém chất lượng, không đạt chuẩn: Ổ điện, phích cắm, dây nối không rõ nguồn gốc dễ phát sinh tia lửa điện.

• Thi công, lắp đặt hệ thống điện sai kỹ thuật: Không có cầu dao, aptomat bảo vệ hoặc lắp sai quy cách.

2. Rò rỉ khí gas, xăng, dầu

• Rò rỉ bình gas hoặc đường ống dẫn gas: Khí gas thoát ra gặp tia lửa sẽ gây cháy nổ nghiêm trọng.

• Tồn trữ xăng dầu trong nhà: Một lượng nhỏ xăng, dầu cũng có thể gây cháy lớn nếu không được bảo quản đúng cách.

3. Bất cẩn trong sử dụng nguồn lửa, nhiệt

• Đun nấu để quên, đun bằng bếp than trong không gian kín.

• Hút thuốc không đúng nơi quy định, đặc biệt là nơi có vật liệu dễ cháy như kho chứa, cây cỏ khô, rừng.

• Đốt vàng mã, đốt rác, hàn xì… gần vật dễ bắt lửa mà không có biện pháp an toàn.

4. Vật liệu dễ cháy, hóa chất nguy hiểm

• Tích trữ giấy, vải vụn, bao bì, nhựa, hóa chất trong nhà, xưởng hoặc nơi công cộng mà không được phân loại, bảo quản theo tiêu chuẩn an toàn.

• Phản ứng hóa học sinh nhiệt, gây cháy khi các chất bị trộn lẫn hoặc tiếp xúc môi trường bất lợi (ánh sáng, nhiệt độ cao).

5. Yếu tố con người – thiếu ý thức và kỹ năng

• Chủ quan, lơ là, thiếu kiến thức PCCC trong sinh hoạt và sản xuất.

• Không trang bị hoặc bảo trì thiết bị chữa cháy, dẫn đến không xử lý được tình huống khi sự cố xảy ra.

• Không kiểm tra định kỳ hệ thống điện, gas, thiết bị sử dụng lửa/nhiệt.

6. Nguyên nhân do thiên tai hoặc sự cố bên ngoài

• Sét đánh, gây cháy các thiết bị điện hoặc cháy rừng.

• Động đất, lũ lụt, làm hỏng hệ thống điện hoặc rò rỉ hóa chất.

• Tai nạn giao thông, va chạm mạnh, làm vỡ bình xăng, nổ điện ắc quy, gây hỏa hoạn.

Biện pháp phòng cháy

1. Kiểm tra định kỳ hệ thống điện

   • Không dùng thiết bị điện quá công suất.

   • Không cắm quá nhiều thiết bị vào 1 ổ điện.

   • Sử dụng dây dẫn điện có chất lượng, có cầu dao, aptomat.

2. Sử dụng thiết bị gas an toàn

   • Lắp van an toàn, kiểm tra bình gas thường xuyên.

   • Khóa van gas sau khi sử dụng.

   • Không để bếp gas gần các vật dễ cháy (rèm cửa, giấy,…).

3. Không tích trữ vật liệu dễ cháy

   • Hạn chế lưu trữ xăng, dầu, cồn, giấy, vải vụn, hóa chất.

   • Nếu bắt buộc phải có, nên lưu trữ đúng tiêu chuẩn an toàn cháy nổ.

4. Không hút thuốc lá nơi cấm

   • Nơi có chất dễ cháy, xưởng sản xuất, kho chứa, trạm xăng, rừng,…

5. Trang bị thiết bị PCCC

   • Bình chữa cháy (bột, CO₂), chăn dập lửa, hệ thống báo cháy, vòi nước chữa cháy.

   • Kiểm tra định kỳ tình trạng hoạt động của thiết bị.

6. Tuyên truyền và đào tạo

   • Tập huấn kỹ năng PCCC cho mọi người trong gia đình/cơ quan.

   • Dán sơ đồ thoát nạn, hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy.

Phòng ngừa cháy nổ trong một số trường hợp cụ thể

1. Gia đình

• Kiểm tra hệ thống điện định kỳ: Không dùng nhiều thiết bị vào cùng một ổ cắm; sử dụng thiết bị điện đạt chuẩn, có nguồn gốc rõ ràng.

• Sử dụng gas an toàn: Mua gas từ cơ sở uy tín, kiểm tra dây dẫn và van khóa thường xuyên, khóa bình gas sau khi sử dụng.

• Không để trẻ em chơi gần lửa, diêm, bật lửa.

• Tắt hết thiết bị điện, gas khi ra khỏi nhà.

• Trang bị bình chữa cháy mini, chăn dập lửa và các thiết bị cảnh báo khói trong nhà.

2. Công ty, văn phòng

• Bố trí thiết bị điện theo đúng kỹ thuật, tránh tình trạng dây điện chằng chịt, quá tải.

• Tổ chức tuyên truyền, tập huấn PCCC định kỳ cho cán bộ, nhân viên, học sinh.

• Có sơ đồ thoát hiểm rõ ràng, biển báo hướng dẫn đặt ở nơi dễ thấy.

• Trang bị bình chữa cháy, hệ thống báo cháy tự động, vòi nước chữa cháy.

• Thành lập và huấn luyện đội PCCC cơ sở.

3. Nhà xưởng, kho bãi

• Phân loại và bảo quản vật liệu dễ cháy đúng quy định.

• Lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy tự động như sprinkler, cảm biến nhiệt.

• Kiểm soát nghiêm ngặt nguồn lửa, nguồn nhiệt, quy trình hàn, cắt kim loại.

• Thực hiện kiểm tra an toàn PCCC định kỳ và có nhật ký theo dõi.

VAI TRÒ CỦA Ý THỨC CỘNG ĐỒNG TRONG PHÒNG NGỪA CHÁY NỔ

Phòng ngừa cháy nổ không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng mà còn cần sự tham gia tích cực của toàn thể cộng đồng.

• Nâng cao ý thức tự giác, tuân thủ các quy định về PCCC.

• Tham gia các buổi tuyên truyền, tập huấn, học cách sử dụng bình chữa cháy và kỹ năng thoát nạn.

• Phát hiện và báo cáo kịp thời các nguy cơ cháy nổ cho cơ quan chức năng.

Phòng ngừa cháy nổ là một nhiệm vụ quan trọng, cần được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc và có kế hoạch. Mỗi cá nhân, gia đình và tổ chức nếu chủ động trong phòng ngừa sẽ góp phần hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra cháy nổ, bảo vệ an toàn cho bản thân và cộng đồng. Hãy nhớ rằng: “Phòng cháy hơn chữa cháy” – một hành động nhỏ nhưng có thể cứu hàng trăm sinh mạng và tài sản.

Cần có kỹ năng để dập tắt đám cháy

ỨNG PHÓ KHI XẢY RA CHÁY

Cháy nổ là sự cố nguy hiểm có thể xảy ra bất ngờ và gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Việc biết cách ứng phó khi xảy ra cháy là kỹ năng sống quan trọng giúp bảo vệ bản thân và hỗ trợ người khác an toàn.

1. Phát hiện dấu hiệu cháy:

• Ngửi thấy mùi khét, khói hoặc thấy tia lửa, ngọn lửa.

• Âm thanh cảnh báo từ hệ thống báo cháy.

• Mọi người hô hoán hoặc có người báo tin cháy.

2. Báo động ngay lập tức:

• Nhấn nút báo cháy khẩn cấp (nếu có).

• Gọi 114 – Tổng đài Cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ.

• Hô to: “Cháy! Cháy!” để cảnh báo người xung quanh.

• Cắt nguồn điện khu vực cháy nếu an toàn

3. Dập lửa nếu có thể

• Dùng bình chữa cháy

• • Loại khí CO₂ hoặc bột: rút chốt an toàn, hướng vòi vào chân đám cháy, bóp cò.

• Dùng nước hoặc chăn ướt

• • Chỉ dùng nước với đám cháy rác, gỗ, giấy (không dùng với điện/gas).

  • Chăn ướt có thể phủ lên vật bị cháy nhỏ.

• Không tự chữa cháy nếu lửa lan mạnh

• • Ưu tiên thoát hiểm, gọi cứu hỏa.

4. Thoát nạn an toàn

• Giữ bình tĩnh

• Không la hét hoảng loạn

• Tập trung vào việc thoát nạn và giúp đỡ người khác

Dùng lối thoát hiểm:

• Không dùng thang máy khi có cháy.

• Di chuyển theo lối thoát hiểm được đánh dấu.

• Cúi thấp người, bò nếu khói dày (khói độc tích tụ phía trên).

Bảo vệ đường thở

• Dùng khăn ướt bịt mũi và miệng.

• Ưu tiên giúp người già, trẻ nhỏ, người khuyết tật thoát ra trước.

Nếu bị kẹt

• Ở trong phòng kín, dùng khăn ướt chặn khe cửa.

• Ra ban công, cửa sổ để hô cứu.

• Tuyệt đối không nhảy từ tầng cao nếu không có sự hỗ trợ từ lực lượng cứu hộ.

Sau khi thoát ra ngoài

• Tuyệt đối không quay lại khu vực cháy.

• Hướng dẫn người khác di chuyển theo lối an toàn.

• Hỗ trợ sơ cứu người bị ngạt, bỏng nhẹ (nếu được huấn luyện).

• Cung cấp thông tin cho lực lượng PCCC khi họ đến hiện trường (vị trí cháy, còn người mắc kẹt…).

TỔNG KẾT 

Khi xảy ra cháy, việc bình tĩnh, hành động nhanh chóng và đúng cách là yếu tố then chốt để bảo vệ tính mạng và tài sản. Mỗi người cần trang bị kiến thức cơ bản về phòng cháy chữa cháy, nắm vững quy trình thoát nạn, sử dụng thành thạo các thiết bị chữa cháy như bình chữa cháy, và biết cách gọi cứu hỏa kịp thời. Đồng thời, cần thường xuyên thực hiện các buổi diễn tập phòng cháy chữa cháy để nâng cao kỹ năng ứng phó trong tình huống thực tế.