Trong lĩnh vực y tế khẩn cấp, tiêu chuẩn xe cứu thương giữ vai trò then chốt để đánh giá chất lượng, độ an toàn và khả năng hỗ trợ bệnh nhân trong tình huống cấp cứu. Một chiếc xe cứu thương đạt chuẩn phải hội tụ đủ các yếu tố từ cấu hình kỹ thuật, trang thiết bị y tế, hệ thống an toàn cho đến quy định pháp luật. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết tiêu chuẩn xe cứu thương mới nhất, giúp bệnh viện, trung tâm y tế và đơn vị dịch vụ có cái nhìn toàn diện trước khi đầu tư.

1. Phân loại xe cứu thương

• Xe cứu thương cơ bản (Basic Ambulance)
  Trang bị tối thiểu: cáng, bình oxy, bộ sơ cứu, thiết bị hỗ trợ vận chuyển bệnh nhân.
  Mục đích: vận chuyển bệnh nhân thông thường, không nguy kịch.
• Xe cứu thương hồi sức
  Trang bị: máy thở, monitor theo dõi, bơm tiêm điện, sốc tim, thuốc cấp cứu.
  Mục đích: bệnh nhân nguy kịch, cần cấp cứu liên tục.
• Xe cứu thương chở nhiều nạn nhân
  Thiết kế đặc biệt để chở nhiều cáng ghép hoặc người bị thương.
  Mục đích: thảm họa, tai nạn giao thông lớn.
• Xe cứu thương chuyên dụng
  • Xe cứu thương sản – nhi: Trang bị lồng ấp, máy hỗ trợ sơ sinh.
  • Xe cứu thương tâm thần: Có khoang an toàn, ghế cố định.
  • Xe cứu thương chống nhiễm khuẩn: Có buồng cách ly, hệ thống lọc khí.
  • Xe cứu thương 2 tầng: Phổ biến ở châu Âu, chở nhiều bệnh nhân.

2. Tiêu chuẩn bên ngoài xe

Màu sơn và nhận diện

• Xe phải sơn màu trắng (chuẩn Việt Nam).

• Có biểu tượng chữ thập đỏ hoặc ngôi sao sinh mệnh (Star of Life – chuẩn quốc tế) trên nóc, 2 bên hông, cửa sau.

• Khuyến nghị thêm sọc phản quang màu đỏ/xanh lá chạy dọc hông để tăng nhận diện ban đêm.

Đèn và còi tín hiệu

• Đèn ưu tiên: đèn quay hoặc đèn LED màu đỏ (theo Luật GTĐB Việt Nam – xe cứu thương dùng đèn đỏ, không dùng xanh dương như ở châu Âu).

• Còi hụ chuyên dụng: âm lượng ≥ 115 dB, có chế độ wail, yelp, hi-lo để cảnh báo trong nhiều tình huống.

• Đèn cảnh báo xung quanh xe: gắn phía trước, sau, trên nóc, hai bên.

Kích thước và cửa

• Xe phải có cửa mở bên hông và cửa sau để đưa cáng bệnh nhân ra/vào.

• Cửa mở đủ rộng:

  • Chiều rộng ≥ 0,8 m.

  • Chiều cao ≥ 1,1 m.

• Khoang sau đủ cao để bệnh nhân nằm cáng và nhân viên y tế thao tác (≥ 1,75 m với xe Type C – ICU).

• Có tay nắm hỗ trợ cho bệnh nhân và nhân viên khi ra/vào.

Kết cấu an toàn

• Khung gầm chịu lực, ổn định khi di chuyển tốc độ cao.

• Kính an toàn, cửa sổ sau và hông có rèm che hoặc kính mờ đảm bảo riêng tư bệnh nhân.

• Trang bị bậc lên xuống có chống trượt.

• Sàn xe chống trơn, dễ vệ sinh khử khuẩn.

Biển số & pháp lý

• Xe cứu thương bắt buộc phải đăng ký biển số màu trắng chữ đen (biển dân sự) hoặc biển xanh (nếu thuộc đơn vị nhà nước).

• Có giấy phép xe ưu tiên do Cục CSGT/Bộ Công an cấp, mới được quyền sử dụng còi, đèn ưu tiên.

3. Khoang bệnh nhân – cấu trúc & an toàn

Cấu trúc khoang bệnh nhân

• Kích thước tối thiểu (tham chiếu EN 1789 & Bộ Y tế VN):

  • Chiều dài ≥ 2,6 m

  • Chiều rộng ≥ 1,6 m

  • Chiều cao trong ≥ 1,75 m (đủ cho nhân viên y tế đứng thao tác trong xe ICU).

• Sàn xe:

  • Chống trơn trượt, dễ vệ sinh, khử khuẩn.

  • Có rãnh thoát nước để rửa sát khuẩn.

• Cửa ra vào:

  • Cửa sau để đưa cáng vào/ra.

  • Cửa hông để nhân viên y tế ra vào nhanh.

  • Trang bị bậc chống trượt + tay vịn hỗ trợ.

• Cửa sổ/kính:

  • Kính an toàn, có rèm che hoặc kính mờ để đảm bảo riêng tư bệnh nhân.

Bố trí bên trong

• Vị trí cáng chính: Lắp ở trung tâm khoang, cố định bằng ray khóa an toàn.

• Ghế nhân viên y tế: Bố trí cạnh cáng (có dây an toàn 3 điểm).

• Khoang chứa thiết bị: Ngăn, tủ trên/dưới để đặt máy thở, monitor, bình oxy.

• Đèn chiếu sáng y tế: Đèn LED trắng, độ sáng ≥ 500 lux, không gây lóa.

• Hệ thống thông gió – điều hòa: Lọc khí, cấp khí tươi, tránh tù bí.

An toàn trong khoang

• Khóa và giá đỡ cố định:

  • Cáng, bình oxy, monitor, máy thở phải có giá khóa chuyên dụng để không văng khi phanh gấp.

• Dây an toàn: cho cả bệnh nhân (cáng có dây cố định 3–4 điểm) và nhân viên y tế.

• Cách điện & chống cháy: vật liệu trong xe phải không bắt lửa, an toàn điện.

• Ổ cắm điện & nguồn dự phòng: 12V/220V, kết nối với ắc quy phụ để duy trì thiết bị khi xe tắt máy.

• Hệ thống liên lạc: bộ đàm hoặc intercom nối khoang lái – khoang bệnh nhân.

Tiện ích hỗ trợ

• Đèn đọc hồ sơ bệnh án riêng.

• Hệ thống loa thông báo trong xe.

• Giá treo dịch truyền, khay để thuốc.

• Tủ thuốc chống rung sốc.

Trang thiết bị y tế tối thiểu

Cấp cứu cơ bản

• Bình oxy ≥ 5 lít, có đồng hồ đo áp suất.

• Hệ thống hút dịch (manual + điện).

• Bơm tiêm, kim, dịch truyền, dây truyền.

• Băng gạc, nẹp cố định xương.

• Túi cấp cứu lưu động (First Aid Kit).

Cấp cứu nâng cao (Loại B, C)

• Monitor theo dõi sinh hiệu (ECG, SpO₂, huyết áp, nhịp thở).

• Máy sốc tim.

• Máy thở di động .

• Máy hút dịch điện công suất ≥ 25 lít/phút.

• Hệ thống oxy kép (1 bình lớn + 1 bình di động).

• Bơm tiêm điện & bơm truyền dịch.

Hồi sức tích cực (Loại C – ICU)

• Máy thở cao cấp (có chế độ SIMV, CPAP).

• Monitor đa thông số kết nối trung tâm.

• Máy truyền dịch & thuốc 4–6 kênh.

• Tủ thuốc chuyên dụng có khóa.

• Tủ lạnh mini lưu trữ thuốc & mẫu bệnh phẩm.

Tiêu chuẩn an toàn & công nghệ bổ sung

• Telemedicine:

  Hệ thống truyền dữ liệu (ECG, camera, hình ảnh bệnh nhân) trực tiếp về bệnh viện.

• GPS Tracking:

  Giám sát vị trí xe theo thời gian thực.

• Hệ thống liên lạc:

  Radio VHF/UHF và mạng 4G/5G.

• Camera trong khoang bệnh nhân:

  Giám sát an toàn và hỗ trợ pháp lý.

Chu kỳ kiểm định & pháp lý (VN – 2025)

• Xe nguyên bản:

  • Miễn kiểm lần đầu nếu dưới 3 năm tuổi.

  • Sau đó: ≤5 năm tuổi → kiểm định 12 tháng/lần; >5 năm → 6 tháng/lần.

• Xe cải hoán:

  • Kiểm định 6 tháng/lần.

• Luật giao thông 2025:

  Xe cứu thương làm nhiệm vụ cấp cứu là xe ưu tiên, bắt buộc có đèn nháy đỏ, được quyền đi trước ở nút giao.

Một chiếc xe cứu thương đạt chuẩn không chỉ đơn thuần là phương tiện vận chuyển bệnh nhân mà còn là “phòng cấp cứu di động” trên đường.

Với những trang thiết bị nội ngoại thất đạt chuẩn, đèn còi ưu tiên hợp pháp cho đến khoang bệnh nhân rộng rãi, bố trí khoa học, thiết bị y tế đầy đủ và hệ thống an toàn chặt chẽ – tất cả đều nhằm mục tiêu bảo đảm sự sống còn của người bệnh.

Việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn xe cứu thương chính là yếu tố quyết định để nâng cao hiệu quả cấp cứu, rút ngắn thời gian vàng và mang lại cơ hội sống cao hơn cho bệnh nhân.