Sử dụng xe cứu thương chở bệnh nhân tưởng chừng đơn giản, nhưng thực tế là một quá trình nghiêm ngặt, đòi hỏi chuyên môn, thiết bị y tế phù hợp, nhằm đảm bảo tính mạng và sức khỏe của người bệnh xuyên suốt hành trình.

1. Tình trạng bệnh nhân

Khi vận chuyển bệnh nhân bằng xe cứu thương, việc đánh giá và theo dõi tình trạng bệnh nhân là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn trong suốt quá trình di chuyển.

Bệnh nhân được phân loại theo mức độ nguy cấp

• Bệnh nhân ổn định: có thể ngồi hoặc nằm, không cần can thiệp y tế trong lúc di chuyển.

• Bệnh nhân cần theo dõi: có dấu hiệu sinh tồn không ổn định (mạch nhanh, huyết áp thấp…), cần có nhân viên y tế đi kèm.

• Bệnh nhân nguy kịch: hôn mê, suy hô hấp, sau phẫu thuật lớn, tai nạn nghiêm trọng – cần xe cứu thương có đầy đủ thiết bị cấp cứu và bác sĩ tháp tùng.

Thông số cần theo dõi khi vận chuyển

• Trên xe, nhân viên y tế cần thường xuyên kiểm tra:

• Nhịp tim, huyết áp, nhịp thở

• Độ bão hòa oxy máu (SpO₂)

• Ý thức bệnh nhân (tỉnh táo, mơ màng, hôn mê)

• Tình trạng chấn thương, đau đớn, chảy máu hoặc bất thường khác

Xử lý khi có biến chứng trong lúc vận chuyển

• Xe cứu thương cần sẵn sàng thiết bị như: bình oxy, máy hút dịch, thuốc cấp cứu, máy theo dõi sinh hiệu.

• Trong tình huống xấu (ngừng tim, ngừng thở), nhân viên y tế phải biết cách sơ cấp cứu ngay lập tức hoặc chuyển hướng đến cơ sở gần nhất.

Xe cứu thương cần đánh giá tình trạng bệnh nhân

2. Trang thiết bị trên xe cứu thương

Xe cứu thương cần trang bị đầy đủ các thiết bị thiết yếu nhằm đảm bảo mọi sự cố có thể xảy ra đối với bệnh nhân. Ngoài ra cần đảm bảo mọi thiết bị hoạt động tốt và đầy đủ oxy nếu đi đường dài.

Thiết bị vận chuyển bệnh nhân

• Băng ca/cáng cấp cứu có bánh xe: có thể nâng hạ, gấp gọn, cố định bằng đai an toàn.

• Cáng xếp gọn (dạng xách tay): dùng trong không gian hẹp, cầu thang, thang máy.

• Cáng cứng/board cố định: dùng cho bệnh nhân nghi chấn thương cột sống, tai nạn giao thông.

Thiết bị theo dõi và cấp cứu

• Bình oxy y tế + mặt nạ/mống thở

• Máy đo huyết áp điện tử hoặc cơ

• Máy đo SpO₂ (độ bão hòa oxy)

• Máy theo dõi đa chỉ số (monitor)

• Máy hút dịch (hút đờm/dịch đường hô hấp)

• Bộ sơ cấp cứu nhanh: gạc, băng, nẹp, kéo y tế, găng tay, khẩu trang y tế

Dụng cụ và thuốc cấp cứu

• Túi thuốc cấp cứu: adrenaline, thuốc hạ áp, thuốc trợ tim, giảm đau, chống co giật (theo quy định Bộ Y tế).

• Dụng cụ truyền dịch: kim tiêm, chai dịch, dây truyền.

• Máy khử rung tim (AED/defibrillator) – bắt buộc trên các xe cấp cứu chuyên sâu.

Trang thiết bị hỗ trợ khác

• Hệ thống đèn & còi ưu tiên chuyên dụng

• Đèn chiếu sáng trong xe

• Bộ đàm, điện thoại liên lạc khẩn cấp

• Dây sạc, nguồn điện dự phòng 12V hoặc inverter 220V

• Hộp lưu trữ chất thải y tế (nếu phát sinh)

• Điều hòa không khí ổn định

• Hệ thống giảm xóc tốt, xe kín gió

3. Nhân sự đi kèm

Trong quá trình vận chuyển bệnh nhân, sự có mặt của nhân viên y tế chuyên môn trên xe cứu thương là yếu tố bắt buộc hoặc cần thiết tùy theo tình trạng của người bệnh.

Bác sĩ cấp cứu hoặc bác sĩ chuyên khoa

• Bệnh nhân nguy kịch: suy hô hấp, ngưng tuần hoàn, hôn mê sâu, chấn thương nặng.

• Bệnh nhân sau mổ, chảy máu nhiều, cần theo dõi sát.

• Di chuyển đường dài, chuyển viện tuyến trên.

• Theo dõi sinh hiệu, can thiệp khẩn cấp nếu bệnh nhân chuyển nặng.

• Quyết định xử trí tại chỗ hoặc chuyển hướng tới cơ sở gần nhất nếu cần.

Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên cấp cứu

• Bệnh nhân cần theo dõi dấu hiệu sinh tồn.

• Có truyền dịch, thở oxy, chăm sóc cơ bản.

• Bệnh nhân lớn tuổi, mất sức, không có người thân hỗ trợ chuyên môn.

• Đặt đường truyền, theo dõi huyết áp, SpO₂, hỗ trợ bác sĩ khi cần.

• Ghi chép tình trạng bệnh nhân, hỗ trợ di chuyển an toàn.

Tài xế xe cứu thương chuyên nghiệp

• Được đào tạo lái xe ưu tiên, kỹ năng xử lý tình huống giao thông nhanh.

• Có kiến thức cơ bản về cấp cứu, biết hỗ trợ điều dưỡng trong các thao tác đơn giản (như nâng cáng, cố định bệnh nhân…).

• Tuyệt đối không vượt ẩu, không phanh gấp, vì mọi chấn động đều có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân.

• Gọi trước cho cơ sở tiếp nhận để họ chuẩn bị tiếp nhận bệnh nhân.

Người thân hoặc người chăm sóc

• Bệnh nhân tỉnh táo, cần hỗ trợ tâm lý.

• Hỗ trợ các nhu cầu cá nhân, đặc biệt với người già và trẻ em.

• Ghi chú các thông tin quan trọng như dị ứng thuốc, tiền sử bệnh lý, liên hệ người thân

• Mang theo đầy đủ giấy tờ bệnh án, đơn thuốc, giấy chuyển viện (nếu có).

Thời gian và quãng đường

• Lên kế hoạch trước về thời gian, tuyến đường, điểm đến để tránh tắc đường hoặc các rủi ro bất ngờ.

• Với chặng đường dài, nên chọn xe cứu thương chuyên dụng có điều hòa, giảm xóc tốt.

• Lựa chọn tuyến đường ngắn, tránh kẹt xe.

Việc chở bệnh nhân bằng xe cứu thương cần kết hợp giữa yếu tố kỹ thuật, nhân lực y tế và kế hoạch vận chuyển khoa học. Tuân thủ đúng các nguyên tắc về đánh giá tình trạng bệnh nhân, chuẩn bị trang thiết bị, lựa chọn lộ trình phù hợp và có đội ngũ y tế tháp tùng khi cần thiết, quá trình di chuyển sẽ diễn ra an toàn, hiệu quả, góp phần đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh trong mọi tình huống.