Ở Việt Nam, hai dòng xe cứu thương phổ biến và dễ dàng bắt gặp trên đường hiện nay bao gồm: Xe cứu thương dịch vụ (do doanh nghiệp tư nhân/cơ sở cung cấp dịch vụ vận chuyển bệnh nhân vận hành) và xe cứu thương của bệnh viện (thuộc mạng lưới bệnh viện/đơn vị cấp cứu).

Mặc dù cùng chức năng chính là đưa đón và hỗ trợ bệnh nhân, nhưng hai loại xe này lại có nhiều điểm khác biệt về quản lý, trang thiết bị, chi phí và phạm vi phục vụ.

1. Cơ chế quản lý & vận hành

Xe cứu thương bệnh viện

• Thuộc quyền quản lý trực tiếp của bệnh viện, trung tâm y tế hoặc hệ thống cấp cứu 115.

• Mọi hoạt động điều phối được kiểm soát theo quy định chặt chẽ của Bộ Y tế.

• Thường được huy động khi có tình huống cấp cứu khẩn cấp, tai nạn hoặc khi bệnh nhân cần chuyển viện theo chỉ định y khoa.

• Quy trình vận hành mang tính bắt buộc, ưu tiên tính mạng người bệnh, không phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân.

• Hệ thống xe, nhân lực và lịch trực được phân công cố định, bảo đảm luôn có phương tiện sẵn sàng ứng cứu.

Xe cứu thương dịch vụ

• Do các doanh nghiệp tư nhân hoặc tổ chức xã hội hóa đầu tư, quản lý và khai thác.

• Hoạt động theo cơ chế kinh doanh dịch vụ, nhưng vẫn phải đăng kiểm và đạt chuẩn kỹ thuật y tế tối thiểu.

• Điều phối linh hoạt, phụ thuộc vào nhu cầu đặt xe của khách hàng, không ràng buộc bởi hệ thống 115.

• Có thể phục vụ nhiều mục đích: vận chuyển bệnh nhân về quê, chuyển viện, đưa đón ngoài giờ, hỗ trợ sự kiện, hoặc hợp đồng dài hạn.

• Tính cạnh tranh và linh hoạt cao, nhưng mức độ đồng bộ trong quản lý và giám sát chất lượng không chặt chẽ như hệ thống công lập.

2. Trang thiết bị & cấu hình

Xe cứu thương bệnh viện

• Trang thiết bị y tế tiêu chuẩn: Được trang bị đầy đủ theo quy định của Bộ Y tế:

  • Cáng cứu thương có bánh xe và dây đai an toàn.

  • Bình oxy y tế, mask thở, bóng Ambu (hồi sức tim phổi).

  • Máy hút dịch, máy đo SpO₂, máy theo dõi bệnh nhân.

  • Túi thuốc cấp cứu cơ bản, băng nẹp cố định gãy xương.

• Đồng bộ & bảo trì: Trang thiết bị được kiểm định định kỳ, bảo dưỡng theo quy trình kỹ thuật.

• Cấu hình nhân lực: Luôn có đội ngũ y bác sĩ hoặc điều dưỡng đi cùng để cấp cứu ngay trên đường di chuyển.

• Mục tiêu sử dụng: Đáp ứng tình huống cấp cứu khẩn cấp, đảm bảo khả năng can thiệp y tế ngay lập tức.

Xe cứu thương dịch vụ khác với xe cứu thương bệnh viện

Xe cứu thương dịch vụ

• Trang thiết bị đa dạng, không đồng đều:

  • Một số xe đầy đủ như chuẩn bệnh viện, có cả máy monitor, máy sốc tim, thậm chí giường nằm hiện đại.

  • Một số xe chỉ trang bị cơ bản: cáng, bình oxy, dụng cụ sơ cứu, phù hợp mục đích vận chuyển hơn là cấp cứu chuyên sâu.

• Tùy chỉnh theo nhu cầu: Khách hàng có thể yêu cầu bổ sung thiết bị hoặc nhân viên y tế đi kèm.

• Cấu hình nhân lực: Thường có lái xe + hộ lý; bác sĩ/điều dưỡng chỉ đi kèm nếu có yêu cầu thêm dịch vụ.

• Mục tiêu sử dụng: Ưu tiên tính tiện lợi, linh hoạt – từ chuyển viện, đưa bệnh nhân về quê đến phục vụ các sự kiện, công trình có nguy cơ tai nạn.

3. Phạm vi phục vụ

Xe cứu thương bệnh viện

• Ưu tiên cấp cứu khẩn cấp: Chủ yếu phục vụ trong các trường hợp tai nạn, bệnh nhân nguy kịch cần đưa vào viện hoặc chuyển tuyến trên.

• Phạm vi hoạt động giới hạn:

  • Thường hoạt động trong địa bàn tỉnh/thành phố, theo sự điều phối của trung tâm 115 hoặc cơ sở y tế quản lý.

  • Khi cần vận chuyển liên tỉnh, phải có chỉ định và sự điều phối chính thức, thủ tục khá chặt chẽ.

• Thời gian phục vụ: Trực 24/7 nhưng khả năng đáp ứng ngoài mục đích cấp cứu hạn chế (không nhận các chuyến đi tự phát của cá nhân nếu không có y lệnh).

• Đối tượng phục vụ: Người bệnh trong hệ thống bệnh viện công lập/tư nhân, theo tuyến điều trị.

Xe cứu thương dịch vụ

• Đa dạng tình huống: Không chỉ phục vụ chuyển viện mà còn đáp ứng nhiều nhu cầu khác:

  • Đưa bệnh nhân về quê an toàn.

  • Hỗ trợ vận chuyển người bệnh sau xuất viện.

  • Cho thuê phục vụ sự kiện, công trình, khu công nghiệp, hoặc vận chuyển theo hợp đồng.

• Phạm vi hoạt động linh hoạt:

  • Hoạt động liên tỉnh, đường dài, thậm chí có đơn vị còn hỗ trợ xuyên quốc gia (chuyển bệnh sang Lào, Campuchia, Trung Quốc…).

• Thời gian phục vụ: Hoạt động 24/7, khách hàng có thể gọi bất kỳ lúc nào, không phụ thuộc vào điều phối của cơ quan nhà nước.

• Đối tượng phục vụ: Bất kỳ cá nhân, gia đình, tổ chức nào có nhu cầu, không giới hạn theo hệ thống y tế.

4. Chi phí & thủ tục

5. Gọi xe cứu thương & ứng biến theo các trường hợp

Khi cần gọi xe bệnh viện:

• Bệnh nhân trong tình trạng đe dọa tính mạng (ngừng thở, ngừng tim, chấn thương nặng).

• Cần can thiệp y tế khẩn cấp ngay trên xe.

Khi nên dùng xe dịch vụ:

• Xuất viện (không khẩn cấp) nhưng cần phương tiện chuyên dụng.

• Chuyển tuyến đã được sắp xếp trước, bệnh nhân ổn định.

• Yêu cầu riêng (xe VIP/ứng dụng y tế tại nhà).

Trước khi thuê xe dịch vụ — kiểm tra:

1. Thiết bị có trong xe (monitor, bình oxy, máy hút, máy thở?)

2. Nhân sự đi kèm (điều dưỡng/bác sĩ?) và chứng chỉ.

3. Bảo hiểm/điều khoản trách nhiệm khi sự cố.

4. Phí + phụ phí (chờ, sân bay, xa vùng).

5. Hợp đồng/biên bản giao nhận bệnh nhân rõ ràng.

Ứng dụng cho bệnh viện và nhà cung cấp dịch vụ

Đối với bệnh viện

• Xe cứu thương là nhiệm vụ bắt buộc, gắn với trách nhiệm cứu người, nên phải duy trì trực 24/7 và trang bị đúng quy chuẩn Bộ Y tế.

• Ứng dụng chủ yếu: tiếp nhận bệnh nhân cấp cứu, vận chuyển chuyển tuyến, hỗ trợ tai nạn hàng loạt.

• Bệnh viện cần chú trọng chất lượng thiết bị, nhân lực y tế và sự phối hợp với hệ thống 115, thay vì mở rộng ra nhu cầu ngoài cấp cứu.

Đối với nhà cung cấp dịch vụ

• Xe cứu thương là dịch vụ thương mại, có thể mở rộng phạm vi phục vụ đa dạng: chuyển viện, đưa bệnh nhân về quê, hỗ trợ sự kiện, công trình, hợp đồng doanh nghiệp.

• Ứng dụng chủ yếu: cung cấp giải pháp vận chuyển y tế nhanh, tiện lợi, cá nhân hóa theo yêu cầu khách hàng.

• Nhà cung cấp dịch vụ cần đảm bảo chuẩn an toàn tối thiểu, nhân viên y tế kèm theo để tạo uy tín và cạnh tranh với hệ thống bệnh viện.

Cả xe cứu thương bệnh viện và xe cứu thương dịch vụ đều có vai trò quan trọng, nhưng khác nhau về cơ chế quản lý, trang thiết bị, chi phí và tính linh hoạt.

Việc lựa chọn loại xe nào phụ thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng bệnh nhân. Trong cấp cứu sinh tử, xe bệnh viện/115 luôn là lựa chọn ưu tiên. Còn với nhu cầu linh hoạt, tiện lợi, xe cứu thương dịch vụ sẽ là giải pháp phù hợp.